Libië: land zonder regels

Maandag 15.10.2012 – 11u13: We rijden verder naar de Libische kant van de grensovergang. Enkele mannen lachen ons tegemoet en doen teken dat we de andere wachtenden mogen voorbij steken. Vanaf dan verloopt het wat chaotisch. Een man zonder uniform gaat er vandoor met onze paspoorten terwijl enkele andere mannen gebaren dat we de auto wat verder aan de kant mogen zetten. Vijf minuten later komt iemand anders terug met onze paspoorten. “You can go now”, meldt hij ons in gebrekkig Engels. Hoewel we geen stempel zien staan in ons paspoort, rijden we wat verder in de veronderstelling dat we nog een ander loket zullen tegenkomen. Wat volgt zijn echter enkel gesloten loketten in vervallen gebouwen. Helemaal aan het einde van niemandsland staat er dan toch nog een man in militaire outfit. Hij kijkt onze paspoorten na en doet teken dat we door mogen rijden. We aarzelen even en vragen verbaasd: “No stamp?”. Maar de man zegt “Ok, ok, go”, dus we rijden verder.

We begrijpen er niet veel van: geen enkel document van de auto of ons Carnet De Passage werd opgevraagd of afgestempeld. Twijfelend zetten we ons iets verder dan toch maar aan de kant. Wanneer we merken dat er toch een hele lichte, bijna onzichtbare stempel in ons paspoort staat, komt er een man op ons afgewandeld. Bram moet even mee om zijn paspoort te laten overschrijven in een nogal louche uitziend gebouwtje. Al snel wordt het duidelijk dat we in een land vol anarchie zijn binnengereden, dus we wagen het erop en rijden Libië binnen zonder verdere documenten voor de auto.

Maandag 15.10.2012 – 12u59: De weg naar Tripoli bevestigt onze vermoedens dat we in een land zijn terecht gekomen zonder regels: auto’s steken ons langs links én rechts tegen verschrikkelijk hoge snelheden voorbij. Meer dan de helft van de auto’s rijdt overigens ook zonder nummerplaat. Elke paar kilometer rijden we een uitgebrand autowrak voorbij. Het mag duidelijk zijn: we zijn in een land dat vorig jaar nog in oorlog was…

Maandag 15.10.2012 – 14u42: Vlak voor Tripoli zoeken we op basis van gps-coördinaten het huis van Nasr Hawas. Nasr is een vriend van Adinda die ze leerde kennen tijdens de Libya Rally 2009. Wonder boven wonder rijden we zonder omwegen via enkele kleine steegjes tot vlak voor zijn poort. We bellen er aan en worden vriendelijk onthaald door zijn vrouw die behoorlijk goed Engels spreekt. Na een fruitsapje in de tuin komt ook Nasr toe. Met een stralende glimlach verwelkomt hij ons en toont hij ons zijn huis. “From now on this is also your house. You can stay as long as you want”, vertelt hij ons.

Maandag 15.10.2012 – 18u51: Na het avondeten met de familie van Nasr (3 dochters & een zoon), vraagt hij of we zin hebben in een tas koffie. We knikken van ‘ja’ en rijden tegen hoge snelheid in zijn Mitsubishi Pajero naar Tripoli centrum. Het verbaasd ons hoeveel chique, Westerse winkels (nog open) zijn. Uiteindelijk stoppen we in een Italiaans uitziend cafeetje. Nasr loopt er zonder aarzelen achter de toog om er een fruitsap voor Julie en een cappuccino voor Bram te regelen. We zetten ons buiten op het terras en maken er kennis met enkele zeer vriendelijke en gezellige vrienden van Nasr. Stuk voor stuk valt hun mond open wanneer we vertellen dat we in 60.000 km rond Afrika willen rijden en één voor één verklaren ze ons compleet gek. Wat later rijden we 20 kilometer terug richting het huis van Nasr alwaar we in slaap vallen in onze eigen slaapkamer.

Dinsdag 16.10.2012 – 09u06: Tijdens het ontbijt wordt het duidelijk dat Nasr een meerdagenplan voor ons heeft uitgestippeld. Ook voor de rest van de reis door Libië hoeven we ons geen zorgen te maken. Nasr belt enkele vrienden op waar we kunnen overnachten tijdens onze doorreis. Na het ontbijt rijden we richting Sabratha waar de ruïnes liggen van een Romeinse stad uit de 2de eeuw na Christus. Het verbaast ons intussen niet meer dat we er als enige toeristen rondlopen. We wandelen er 45 minuten rond met Nasr als privé-gids en rijden daarna terug richting Tripoli. Daar aangekomen gaan we op zoek naar nieuwe scharnieren voor onze twee dakkisten (die het reeds hebben begeven in Tunesië) en eten terloops nog iets in een restaurant langs de weg.

Woensdag 17.10.2012 – 09u21: Vandaag merken we dat ergens te gast zijn ook wat beperkingen met zich meebrengt. De gastheer beslist wat er (niet) gedaan wordt. Vandaag wordt daardoor een redelijk saaie dag. In de voormiddag brengen we enkele uren door in het café van Nasr’s vriend. Nadien worden we door één van zijn vrienden uitgenodigd om mee te gaan eten in een relatief chique uitziend visrestaurant. We eten tot we niet meer kunnen en doen daarna een siësta ten huize Nasr.

Woensdag 17.10.2012 – 17u19: Nasr heeft ook zijn eigen Scuba Diving Center (en een zwembad in zijn tuin) en heeft daarom voorgesteld dat hij Julie een versnelde cursus duiken zou geven. Julie kijkt dus alvast twee video’s van de cursus. Nadien praat Julie ook nog wat met Nasr’s vrouw en oudste dochter over de revolutie en het Islamitische geloof. Het wordt een lang en boeiend gesprek.

Donderdag 18.10.2012 – 10u07: ’s Ochtends gaat Julie verder met de versnelde cursus duiken in het zwembad in Nasr’s tuin. Aangezien het voor Bram ook al even geleden is dat hij nog eens gedoken heeft, doet hij met plezier mee. Julie legt met succes alle cursusoefeningen af en vindt het alvast spannend te bedenken dat ze deze oefeningen straks of morgen nog eens moet overdoen in volle zee.

Donderdag 18.10.2012 – 15u13: Na een douche en siësta, pakken we de auto in en nemen afscheid van de familie van Nasr. We gaan immers kamperen op een strand 100km ten Oosten van Tripoli samen met Nasr en enkele van zijn vrienden. Onderweg ontmoeten we hen met een netjes uitgedoste jeep en daarachter zowaar een Jetski.

Donderdag 18.10.2012 – 18u06: Net voor het donker wordt, komen we aan in de zandduinen voor het strand. Nasr doet teken dat we moeten stoppen om wat lucht uit onze banden te laten. Zonder twijfelen draait Nasr het ventiel volledig open en laat onze banden wel héél erg plat lopen (0,6 bar vooraan, 1,5 bar achteraan). Julie kijkt enigszins beangstigd toe. Even later rijden we echter verbazingwekkend vlot door het losse zand. Nasr heeft niet voor niets drie Libya Rally trofees op zijn kast staan. Na enkele kilometers doet Nasr’s vriend teken dat we er zijn. Als ervaren ‘camp manager’ bepaalt hij de opstelling van de verschillende auto’s: tegen de wind en in U-vorm. In no-time wordt in het midden een heuse partytent opgezet en worden tafeltjes en stoelen aangebracht. Nadien rijden we nog enkele steile zandheuvels over op zoek naar brandhout. We maken een kampvuurtje terwijl er voor ons gekookt wordt op Libische wijze en genieten van enkele miljoenen sterren boven ons…

Vrijdag 19.10.2012 – 8u52: Ontbijten doen echte mannen blijkbaar niet: ze gaan met nuchtere maag het water op met hun Jetski’s. Tegen hoge snelheid scheren ze voorbij en tonen ze ons met veel plezier enkele show’kes. Bram waagt zich ook aan een ritje en na wat aandringen van de mannen zet ook Julie zich achterop. Absurd om dan te bedenken dat je nog steeds in Libië bent. De Belgische Ambassadeur in Tripoli stuurde ons gisteren nog een reply-mail op ons bericht van enkele dagen geleden waarin we meldden dat we door Libië zouden rijden. De man schreef: “Ten persoonlijke titel wens ik u te melden dat ik uw doorreis door Libië hoogst onverantwoord vind”.

Vrijdag 19.10.2012 – 10u47: Tussendoor vertellen Nasr en zijn vrienden vol trots over de revolutie. Bijna iedereen die we ontmoeten heeft wel een familielid verloren in de strijd…

Vrijdag 19.10.2012 – 11u13: Eén van de mannen haalt een geweer boven. We schrikken even, maar het blijkt om een ‘gewoon’ zwaar loodjesgeweer te gaan. Tussen al die mannen, moet Julie zich als enige vrouw dan toch ook even bewijzen. Ze neemt het geweer aan de schouder en schiet tot haar eigen verbazing vlak langs de roos. Opschudding in het mannenkamp.

Vrijdag 19.10.2012 – 12u26: Na een broodje is het tijd om te gaan duiken. We worden één voor één met de Jetski afgezet in zee. Eerst legt Julie met succes de cursusoefeningen af op de bodem van de zee. Nadien duiken we samen nog een half uurtje en genieten er volop van!

Vrijdag 19.10.2012 – 13u31: We nemen afscheid van Nasr en zijn vrienden en zetten koers richting Misratha waar we aankomen rond 16u. We ontmoeten er Ali, een vriend van Nasr, samen met een andere vriend die een beetje Engels kan. Ze nemen ons mee langsheen Tripoli Street, dat het strijdtoneel vormde van de slag om Misratha tijdens de revolutie. Ze tonen ons alle kapotgeschoten gebouwen waarin de scherpschutters van Khadaffi zich verscholen.

Halverwege de straat ligt ook het “Museum of the Revolution”. Voor het gebouw liggen allerlei bommen, mitrailleurs, tanks en enkele standbeelden die gestolen werden uit Khadaffi’s paleis. Er staat ook een uitgebrande auto waarin een vriend van Ali met zijn volledige familie gestorven is. Binnenin het museum liggen er een hele reeks voorwerpen die uit het paleis van Khadaffi komen (ook het hemd dat hij aanhad op de dag dat hij vermoord werd tot en met de make-up producten van zijn vrouw). Daarnaast hangen er enkele honderden foto’s van mensen die gestorven zijn in Misratha tijdens de revolutie. Ook de broer van Ali’s Engelstalige vriend hangt er tussen. Met ingehouden adem luisteren we naar de verhalen en worden er vooral heel stil van…

Vrijdag 19.10.2012 – 17u21: Ali neemt ons mee naar zijn appartement en toont vol trots zijn twee zoontjes en dochter. Hij vertelt er ook bij dat hij tijdens de revolutie meer dan twee maanden lang vastzat in zijn huis omdat er enkele scherpschutters van Khadaffi in het gebouw tegenover zijn huis schuil hielden.

Vrijdag 19.10.2012 – 19u32: Nadat we zijn gaan eten in een Turks restaurant, vraagt Ali ons of we nog iets nodig hebben voor morgen. We vertellen hem dat we misschien nog brood moeten kopen voor morgenmiddag. De Engelstalige vriend verstaat niet helemaal wat we precies bedoelen, maar neemt ons enthousiast mee naar een winkel. Bij elk voorwerp in de winkel (borden, potten, bestek,…) vraagt hij: “Is this what you need?”. Hij heeft onze beschrijving van “something to eat” duidelijk mis begrepen... Wanneer we hem duidelijk maken dat we het over brood hadden, schudt hij van geen probleem en neemt ons mee naar een supermarktje. Daar aangekomen benadrukt Ali ons: “Don’t look at the price, take all you need, I will pay”. Voorzichtig pakken we een doos koekjes en smeerkaasjes uit het rek en maken hem duidelijk dat dat alles is. Voor de man met onze spullen naar de kassa loopt, doet hij er nog een andere doos koekjes, cake en enkele flessen water bovenop. Licht gegeneerd door zoveel gastvrijheid rijden we naar een soort van beach resort.

Vrijdag 19.10.2012 – 20u45: Aangekomen in het beach resort, krijgen we onze eigen bungalow toegewezen. De naam “Safe Beach” die we zien staan aan de toegangspoort, boezemt ons het vertrouwen in dat we een rustige nacht tegemoet gaan. We liggen echter nog maar net in bed wanneer we enkele zware schoten horen. Zou de “Safe Beach” dan toch niet zo veilig zijn? Ook in Tripoli hoorden we af en toe schoten in de verte, maar daar zeiden ze ons steevast dat het om vuurwerk of vreugdevuur ging. Blijkbaar houden Libiërs van knallen en schoten. Het doet hen denken aan de overwinning. Wij zijn er toch wat minder gerust in en vallen met een half oog open in slaap.

Zaterdag 20.10.2012 – 8u00: We staan gepakt en gezakt klaar om te vertrekken voor een lange rit. Ali laat wat op zich wachten, maar 20 minuten later komt hij dan toch aangereden met zijn groene Landrover Defender. Hij stelt voor om een stukje voor te rijden. Uiteindelijk rijdt hij echter 120 km lang voor ons uit, vooraleer hij aan de kant parkeert om afscheid te nemen. We bedanken hem voor de geweldige gastvrijheid en rijden verder richting Ras Lanouf.

Zaterdag 20.10.2012 – 16u18: Wanneer we aankomen in Ras Lanouf, ontmoeten we Anyar, een andere vriend van Nasr. We worden meegenomen naar zijn huis waar we een half uurtje voor tv worden gezet. Daarna neemt hij ons mee naar een ander huis in de wijk dat nog in verbouwing is. Anyar kan bijna geen Engels, maar maakt duidelijk dat we hier mogen slapen. Hij brengt ook nog wat koeken, water en fruitsap en vertrekt zonder veel woorden. Doordat Anyar geen Engels spreekt en wij geen Arabisch, verloopt de communicatie nogal moeilijk. We weten dus niet goed wat er nog gaat gebeuren: blijven we hier in het huis, staat er nog een bezoekje gepland of gaan we nog ergens eten…? Met de hulplijn van Nasr maakt Anyar ons duidelijk dat hij ons om 20u zal komen uithalen om Ras Lanouf te tonen en te gaan eten.

Zaterdag 20.10.2012 – 20u16: Na een mini-rondleiding door het stadje van Ras Lanouf, komen we aan bij een vriend van Anyar. We moeten er plaatsnemen in de living waar ook enkele andere mannen zitten te praten. Een half uurtje later wordt er een grote schotel eten gebracht met rijst, vlees, soep, brood, frieten en groeten. We zetten ons allemaal rond de schotel op de grond en genieten van een lekkere maaltijd.

Zaterdag 20.10.2012 – 21u02: Na het eten wordt Julie naar de keuken geroepen waar alle vrouwen bij elkaar zitten. Met behulp van een buurvrouw die Engels kan, vragen ze Julie helemaal uit. De moeder des huizes ziet in Julie alvast de geschikte vrouw voor haar zoon… Vlak voor we willen vertrekken, geven de vrouwen Julie nog allerlei cadeaus mee: een armbandje, ring, sjaal en hemd. Met een volle zak souvenirs rijdt Anyar ons terug naar onze slaapplaats. Onderweg horen we nog allerlei knallen en zien we veel vuurwerk. Anyar maakt duidelijk dat het één jaar geleden is dat Khadaffi vermoord werd en dat er vandaag hevig gevochten werd in Bani Walid, een stadje 100km ten Zuidwesten van Misratha. Hierbij zou ook één van de zonen van Khadaffi vermoord zijn. Terwijl we op de achtergrond nog vuurwerk horen, vallen we in slaap.

Zondag 21.10.2012 – 6u45: We staan vroeg op want er staat een lange rit op het programma. We bellen Anyar uit zijn bed en vertrekken om 7u25 richting Tobruck. Op aanraden van Nasr nemen we de Desert Road. Deze passeert immers niet langs Derna, waar dezer dagen mensen van Al Qaida zouden zitten en is daarom dus veiliger. De Desert Road bestaat uit 400km rechtdoorweg dwars door de woestijn. Af en toe zitten er diepe putten in de weg, maar aan de remsporen van de vrachtwagens kunnen we elke keer tijdig zien waar de putten zitten.

Zondag 21.10.2012 – 16u19: Aangekomen in Tobruck ontmoeten we Ahmeda, nog een vriend van Nasr. Hij laat ons met veel trots zijn stad zien die op een soort van schiereiland ingesloten ligt in zee. Nadien rijden verder we naar een visrestaurant waar duidelijk wordt dat Ahmeda wel een vriendelijke, maar vooral ook opdringerige man is. Hij beslist in onze plaats wat we gaan eten en hoeveel. Zelf eet hij amper iets, maar beveelt ons nog bij te scheppen terwijl we al meer dan genoeg hebben. Een vriendelijke “sorry, we are really full now” blijkt niet te volstaan.

Zondag 21.10.2012 – 20u42: We rijden naar een soort buitenverblijf van Ahmeda’s vriend Allah. Het is de bedoeling dat we hier zullen overnachten. Helaas hebben Ahmeda en Allah enkele blikjes bier bij en ploffen ze zich neer in de zetel om deze leeg te drinken. Plots bedenkt Ahmeda dat zijn geweer uit België komt en beveelt hij zijn vriend om het te gaan halen uit de auto. Het blijkt inderdaad om een geweer van Fabrique National – Herstal te gaan. Maar met bierdrinkende hasjish-rokende mannen met een geweer in de living, voelen we ons alles behalve op ons gemak… Een dik uur later maken we de mannen duidelijk dat we nu wel echt heel moe zijn en willen gaan slapen. We kruipen in bed terwijl de mannen in de kamer langs ons nog enigszins luidruchtig bier blijven drinken.

Maandag 22.10.2012 – 8u06: Hoewel Ahmeda absoluut wil dat we hier nog een paar dagen blijven (“I will be very angry if you go”, met de glimlach maar ook een geweer aan zijn zij), krijgen we het uiteindelijk dan toch op een akkoordje gegooid dat we deze voormiddag nog enkele zaken zullen bezoeken in Tobruck, zodat we rond de middag kunnen verder vertrekken richting de Egyptisch grens. We willen immers zo snel mogelijk in Cairo zijn om ons Soedanees visum aan te vragen vermits dit erg lang kan duren. We rijden dus met Ahmeda naar de zee. Hij kruipt bij ons in de auto en neemt ook zijn geweer mee. Het feit dat er een geweer in onze auto ligt, geeft ons echter veeleer een onveilig dan wel een veilig gevoel… Voor we rond de middag de toelating krijgen om te vertrekken, krijgen we nog een lunch van kip met rijst mee.

Maandag 22.10.2012 – 13u36: Aangekomen aan de Egyptische grens, verlopen de grensformaliteiten aan de Libische kant relatief gemakkelijk. Zowel de paspoorten als de inhoud van de wagen worden verschillende keren achter elkaar gecontroleerd waarna we mogen verder rijden naar het Egyptische gedeelte van de grens…

Tot zover Libië dus. Al bij al houden we toch een dubbel gevoel over aan onze doorreis door dit land. Alhoewel we er ontzettend vriendelijke en gastvrije mensen ontmoet hebben, die ons steevast met open armen onthaalden en keer op keer alles, maar dan ook alles van onze kosten wilden betalen, zijn we toch nooit helemaal op ons gemak geweest. De vele kapotgeschoten huizen, autowrakken en tanks langs de weg zaten daar ongetwijfeld voor iets tussen. Ook het gevoel dat er compleet geen wetten of regels zijn, maakt dat we ons soms toch onveilig gevoeld hebben, ook al bleven alle Libiërs die we tegenkwamen beweren dat hun land nu veilig is. Misschien was ons onveilig gevoel wel onterecht, maar het niet weten wat er precies rondom je gebeurt en de mail die we ontvingen van de Belgische Ambassadeur hebben ons toch af en toe in spanning gehouden.

Anderzijds vonden we het ook wel erg interessant om zo kort na de revolutie Libië te bezoeken en zo de verhalen uit eerste bron te vernemen. In schril contrast tot de vreugde die er heerst in het nieuwe, vrije Libië staan de trieste verhalen en littekens in het landschap van de gruwel die er nodig was om Libië te bevrijden. Het is pas door dit met je eigen ogen te zien, dat je beseft hoe ongelooflijk bepalend het is waar je in deze wereld geboren werd.

Eén ding is zeker: eens we terug in België zijn, zullen we ons meer dan ooit realiseren wat een luxe het is om in een “veilig land” te kunnen wonen…